Fazla ayrıntıya girmeyeyim dükkânda ya da daha doğrusu dükkânın önünde son yazıdan beri olanlara. Geçen kavga çıktı müşteriler arasında, sonradan anladık ki bir futbol geyiğiymiş, gidip araladık elemanlar birbirlerini paralamasınlar diye, sonra ikisi de dönüp kavgayı ne aralıyorsunuz diye bize diklendi, bundan da biraz esinle sonra anladım ki tanıtacağımız artiz ya da daha doğrusu artizlik potbori temasıyla olacak, buyrun burdan.
Son ay içerisinde duyduğumuz ender hayırlı haberlerden biri de 2009’dan beridir Sun ve şimdi kapanmış News of The World gazetesinin sahibi olan News UK şirketine karşı mahremiyete müdahele etme nedeniyle şöyle böyle süren davaların biraz sonuçlanmasıydı. Milletin özel yaşamlarına telefon dinleme gibi yöntemlerle müdahele etme nedeniyle şirketin suçlu olduğuna mahkeme karar verdi ve tazminat vermesini emretti, artizliğini tescil etti.
Eski adıyla News International olan News UK’ın artizliğine bu ayın ana artizi olarak geri döneceğiz ama işin ilginci bu artizliği ortaya çıkaranın kendisinin bir artiz olması: kralımız Charles’in güççük oğlu kaçkın Harry. Eleman 6 yıldır sürdürüyordu davayı, parası vardı mahkemeye gitmek için, gitti ve kazandı da. Kimsenin hakkını yemeyelim ama News UK’in artizliğinin gündem olması mıdır yoksa Amerika’da yaşadığı gurbet Harry’i olgunlaştırmış mıdır bilinmez ama pek bir artizlik yapmadan bir hayır işledi Harry. Artizliği ama tarihi: hem geçmişte olduğu için hem de yaptıklarını tarihe artize yakışan yaldızlı harflerle yazdırdığından dolayı. Kral olmayacağını anladığından beridir giriştiği cibelme kampanyası da üstelik dinmiş gibi de görünüyor elemanın.
Neyse konu News UK, dönelim: mahkeme sonrası Harry’nin avukatı David Sherbourne, News UK’in Sun üzerinden yasadışı yönetemlere başvurduğunu kabul ettiğini ve mahkemeye çıkmak yerine kendileriyle anlaşmayı seçtiklerini açıkladı. Sherbourne, önemli olarak, bu konuda mağdur olduğu halde mahkeme ücretlerini ödeyemediğinden dolayı meselenin aslına ulaşamayan ve Sun’ın mahkeme dışında anlaştığı yüzlerce kişinin yaşadıklarını açığa vurduğunu ifade etti. Meselenin üzerini kapatmak üzere, kendisine karşı dava açanlara ve mahkeme ücretleri için £1 milyardan fazla para harcayan News UK’in ne nane yediğinin sonunda ortaya çıktığını söyledi bu avukat kardeşimiz.
Potbori temamızın başka bir unsuru olarak da şunu kaydedeilim ki Harry’nin avukatının yanında duranlardan biri de eski Labour Party başkan yardımcısı Tom Watson’du; fi tarihinde artiz olarak tanıttığımız başka bir şahıs, burdan da buyrun. Onun da Sun’a aynı nedenle açtığı bir dava vardı, ondan. Artizin kötüsü daha kötüsünü ifşa ediyor ve bu iyi birşey olabiliyor, ne günlere geldik walla! O da halkın namahremine bu müdaheleler tek tek olaylar değil sinai çaptaydı dedi. Yalan sanayi yani. Aynı demde Watson Harry’i de övdü, bu ormanın asıl yırtıcısı olan Sun’ı o kesti diye geyik yaptı. Bu müdahelelerin kurbanı olan binlerce insan adına teşekkür etti. Sanırsın Harry’ı reklamlıyorlar.
Sonra da News Group Newspapers olarak (aynı artiz ama başka isimleri var herhalde de tüm artizler gibi) 1996 ile 2011 arasında Harry’e çektirdiklerinden, telefonlarını dinlediklerinden, izlediklerinden ve hakkındaki bilgileri kötüye kullandıklarından dolayı özür de dilediler ki yıl 2025 olmasına rağmen hala bedava ne kadar üzgün olduğunu söylemek. Harry’nin ölen annesinden bile özür dilediler ve 8 rakamlı bir tazminat da ödedik dediler, yani £10 milyon ve üstü. Bir artiz daha az kötü bir artize tazminat verirse, bu doğru mudur, ahlak açısından nasıl değerlendirmeler getirebilir, tartışırsınız artık çekirdek çıtarken.
Özürler kapsamlı olsa da hakedenin cezasını çekmesi o kadar değil: çünkü mahkeme sonucunda Sun gazetesi kullandığı özel araştırmacaların ve gazetecilerin bu suçları işlediğini kabul etti, kendi yazar, editör ve yöneticilerine ceza felan yok. Meselenin mahkeme dışında parayla ve ucuz özürlerle çözülmesine sevinenler var yani: eski News İnternational yöneticisi ve zamanında bu nanelerin azlettiricisi şimdi Washington Post editör ve CEO’su Will Lewis, yine olayların başladığı 2011’lerde Sun yöneticisi şimdi News UK CEO’su ve Rupert Murdoch’ın yaverlerinden Rebecca Broooks mahkeme tarafından aklandı ama. Davaların bazıları yeniden açılabilir ki züper bişiy bu. Bazıları suları ısındı bile diyor. Watson 1300 kişi olarak meselenin peşindeyiz, polise dosyamız postada dedi.
Elton John’dan sokaktaki adama kadar herkes peşinde meselenin. Harry ise gıcır, 1891’den beri mahkemeye çıkan ilk kraliyet üyesi olarak zamanından Mirror gazetesinden bir keresinde 140, bir keresinde de 400 bin kaat almasının yanında burdan da biraz ekmek yedi. 2026’da da Mail grubuyla mahkemede çarpışacak aynı nedenden dolayı. Mirror’un suçlarını azlettiren de yine önceden işlediğimiz başka bir artiz Piers Morgan’dı. O da zamanında Harry’ı kutlamıştı ama kendisinin niye aynı suçu işlettirdiği sorusunu yanıtlamamıştı. Artiz potborisi dediğimde gayet ciddiydim yani.
Suda yayılan aynı merkezli dalgalar gibi bir artizlik dalgalanması bu. Olayın başlıca artizi News UK’ın artizliği ise, tanımlayalım, yalancılık, ispiyonculuk, müdahelecilik ve ahlaksızlık artizliği, istediğimizi yaparız, olduğumuzdan başka kendimizi gösterip kendimizi bile inandırırız artizliği. Yediler ama işte. Bu ve bununla ilişkilenen bu artizlikler yumağının genel artizlik bilimi açısından ifade ettiği de artizliğin kaçınılmaz sonuçlarına dairdi: bana kalırsa, ki kaldığı az olur, News UK’in bu duruma gelmesinin nedeni Harry’nin parası veya adli zekâ ve başarısı değildi; News UK’ın vakti zamanında olan prestijinin artık İngiltere ve diğer yerlerde yitmesi ve belki de piyasanın ve anaakım siyasi yaklaşımın bunun yerine başka medya odaklarını tercih etmesiydi. Yani artiz ne kadar çalım satarsa satsın, sahte davranışları para ederse etsin, bunun dahili ve harici koşullarının ortadan kalktığı durumlardaki akıbeti; kullananın kullanılan durumuna düşmesi –kullanmanın mesele olduğu sürece bunun kaçınılmazlığının. Artizliğin geçici durumların semptomu olması.
Sahici Şubatlar efendim.
