2017 Ceza Finansmanı Yasası ile HMRC’ye verilen yetkilerin etkili bir şekilde uygulanmadığı eleştirileri yapılıyor.
Vergi ve Gümrük Dairesi HMRC, şirketlerin ödemekle yükümlü oldukları kurumlar vergisini kaçırmayı engellemek amacıyla altı yıl önce çıkarılan yasa kapsamında tek bir şirkete bile ceza kesmedi. HMRC’nin cezai yaptırım yetkilerini kullanmayarak kurumlar vergisi kaçakçılığına karşı caydırıcılığını zayıflattığı uyarısı yapılıyor.
2017 Ceza Finansmanı Yasası, vergi kaçakçılığına olanak sağlayan işletmelerin kovuşturulmasını kolaylaştırmış, şirketlere kesin sorumluluk getirmişti. Yasa kapsamında şirket cezai bir suçlamadan kaçınmak için kabahati bilmediğini iddia edemiyor ve mahkûmiyet için savcıların kasıt kanıtlaması gerekmiyor. Ancak şirketler, vergi kaçırmaya karşı makul prosedürlere sahiplerse cezadan kaçınabiliyor.
Nisan 2016’da, şirketlerin ve zenginlerin vergi cennetlerinden nasıl faydalandığını ortaya koyan Panama Belgeleri’nin sızdırılmasına cevaben, dönemin başbakanı David Cameron “Mevcut mevzuat uyarınca vergi kaçakçılığına yardımcı olan bir şirketi kovuşturmak zor. Ama biz bunu değiştireceğiz” diyerek yeni düzenleme için ilk adımları atmıştı.
Ancak eleştirmenler, tek bir şirkete bile suçlama yöneltilmemesinin, mevzuat üzerinde ciddi şüpheler yarattığını söylüyor. Tax Policy Associates’in kurucusu Dan Neidle, “Hiç kullanmadığınız bir caydırıcı unsur, caydırıcı değildir. Elinizdeki cezai araçları kullanmazsanız, hileyi kaçırmış olursunuz” dedi.
HMRC’den bir sözcü ise amacın, kuruluşları vergi kaçakçılığını durdurmak için önleyici tedbirler almaya teşvik etmek olduğunu ve bunu başardıklarını söyledi. Şu anda yürütülen 11 soruşturma olduğunu ve 24 olası vakayı daha incelediğini, daha önce incelenen 94 dosyanın ise reddedildiğini bildirdi.
Yolsuzlukla mücadele ve sorumlu vergi konusundaki karma komisyonun başkanı Milletvekili Margaret Hodge, “Hayat pahalılığı krizinin tam ortasındayız ve vergi kaçakçılığı her yıl ekonomimize milyarlarca dolara mal oluyor. Bu nedenle HMRC’nin vergi kaçakçılığına yol açan tek bir kişi hakkında bile dava açmamış olması dehşet verici” dedi. Hodge, bu durumda yasanın “kağıttan kaplan” işlevi gördüğünü söyledi.
TaxJustice UK direktörü Robert Palmer’a göre HMRC, vergi kaçırma nedeniyle kaybedilen paranın kovuşturma yerine sivil uzlaşma yoluyla telafi edilmesine öncelik veriyor. Palmer bu duruma gerekçe olarak da zengin ve güçlü rakiplere karşı dava açmanın riskli ve maliyetli olduğunu öne sürüyor.
Kurumlar vergisi, kârı 50 bin sterlinin altında olan şirketler için %19, kârı 250 bin sterlinin üzerinde olanlar için %25 oranında uygulanıyor. Aradaki dilimler içinse kademeli artış söz konusu.
Zenginlerin vergiden kaçınmak için servetlerini vergi cenneti olarak bilinen yerlerde ‘off-shore’ hesaplarda saklamak da dahil olmak üzere birçok yönteme başvurduğu bilinen bir şey. Emekçilerin ödediği gelir vergisi ise ücretleri ellerine geçmeden önce kaynağında kesiliyor, yani vergi kaçırma gibi bir durum söz konusu olmuyor. Emekçiler ayrıca sınırlı gelirlerine oransal olarak katma değer vergisi (VAT), petrol, içki ve sigara gibi ürünlere uygulanan diğer vergilerin yükünü daha fazla üstleniyor.
HMRC’de vergi yolsuzluklarını takip etmek üzere çalışan insan sayısı, sosyal yardım ödeneklerini düzenleyen Çalışma ve Emeklilik Bakanlığı (DWP) bünyesinde çalışan ve sosyal yardım alanların kriterlere uyup uymadığını tespitle görevlendirilenlerin sayısından çok daha az.
2022/23 mali yılı itibarıyla Britanya’nın toplam vergi gelirleri 1 trilyon 27 milyar sterlin oldu. Bunun içinde ilk dört sırada şu vergiler yer aldı: Bireysel kazanca uygulanan gelir vergisi 250 milyar, sigorta primi (NationalInsuranceContribution) 178 milyar, VAT 162 milyar ve kurumlar vergisi 86 milyar sterlin.
