Önce, Çin Komünist Partisi (ÇKP) Merkezi Dış İlişkiler Komisyonu Direktörü Vang YiMoskova’ya gidip Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov’la görüştü. İki dışişleri sorumlusu Rusya ile Çin arasındaki ilişkilerin istikrarla geliştiğinde konusunda fikir birliği sağladı.Lavrov “yeni anlaşmalara varmayı bekliyorum” dedi.
Çin lideri Xi Jinping Moskova ziyaretinde bu beklenti gerçek oldu. İki lider, “stratejik işbirliği” kapsamında birçok anlaşma imzaladı. Bunlar arasında, mali işbirliğini artırma ve 2030’a kadar Rusya-Çin ekonomik işbirliğinin geliştirilmesi kapsamında 8 maddelik bir anlaşma da var. Putin, Çin ile “sınırsız ortaklıklarının güçlenmesini” Rusya’nın Çin’le gelişen ticari ve siyasi ilişkileriyle ve enerji alanındaki işbirliğini övdü ve Rusya’dan çekilen Batılı şirketlerin yerini Çinlilerin alması için destek sözü verdi. Xi’nin ziyareti de, Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin hakkında yakalama kararı çıkardığı Putin’e önemli bir destek oldu. Xi, Putin’e “Daha fazla işbirliği yolda” dedi. 2022’de Rusya-Çin ticari ilişkilerinin hacmi %30 artarak 185 milyar dolara ulaşmıştı.
Sibirya’ya boru hattı
Rus gazını Çin’e taşıyacak 3 bin km’lik boru hattıyla ilgili tüm anlaşmaların tamamlandı. Rusya Çin‘e petrol ihracatını arttırmaya hazır. Sibirya hattıyla Çin’e yılda 50 milyar metreküp doğal gaz taşınacak.
Avrupa’nın gaz alımını sınırlamasının ardından, bu Rusya açısından çok önemli, ancak yine de Avrupa pazarının yerini tutacak gibi değil. Rusya’nın 2019’da Avrupa’ya ihraç ettiği gaz 177 milyar metreküpten 62 milyar metreküpe geriledi. Şimdi Çin bunun 1/4’ünden biraz fazlasını alacak. Gazprom’un imzaladığı anlaşmayla Sibirya boru hattıyla Çin’e gaz satışı 400 milyar dolar tutuyor ve 30 yıllık. Rusya, pazar olarak muhtaç olduğu Çin’e enerjiyi indirimli fiyattan satıyor.
Ukrayna sorunu
Çin, Ukrayna konusunda görünüşte “tarafsızlık” tutumu almış, Şubat’ta ise 12 maddelik bir barış planı açıklamıştı. Plan, egemenlik haklarına saygı gösterilmesi, soğuk savaş zihniyetinin terk edilmesi, sıcak çatışmanın durdurulması ve barış görüşmelerinin yeniden başlatılması çağrısında bulunuyordu. Ayrıca, ABD ve Avrupa’nın “tek taraflı yaptırımları” ülke adı verilmeden kınanıyordu. Görüşmeler sonunda Putin planın çözüm için bir temel oluşturabileceğini söyledi.
İkili görüşme sonunda yapılan ortak açıklamada, ABD uluslararası güvenliği “baltalamakla” suçlandı ve NATO’nun Asya’da artan askeri varlığından duyulan endişe dile getirildi. Ayrıcaaskeri işbirliğini geliştirme ve deniz ve hava tatbikatlarını artırmada anlaşıldı.
Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika’yı içeren BRICS ve önde gelen gelişmekte olan ülkeler arası ekonomik işbirliğiyle ticaret ilişkilerin artırılması hedeflendi. Ortak bildiride, özellikle Rusya-Hindistan-Çin arasındaki koordinasyonun güçlendirilmesi ve enerji işbirliğinin derinleştirilmesi çağrısında bulunuldu.
Bu arada Ukrayna Başkanı Zelenski de, 12 maddelik planın açıklanması sonrası, önerilerini dinlemek üzere Çin lideri Şi Jinping ile bir araya gelmeyi planladığını söyledi.
