25 Nisan’da Kraliyet onayı alarak resmileşen Ruanda Yasası ya da tam adıyla Ruanda Güvenliği (İltica ve Göçmenlik) Yasası 2024 (Safety of Rwanda (Asylum and Immigration) Act 2024) ulusal ve uluslararası çapta en çok tartışılan ve itiraz edilen yasalardan biri oldu. Birleşik Krallık Yüksek Mahkemesi dahi, Ruanda güvenli bir üçüncü ülke olmadığı için hükümetin planına karşı çıktı. Lordlar Kamarası da yasa tasarısına çok sayıda itirazda bulundu. Her dönem göçmenlik karşıtlığı üzerinden kendisine yöneltilen eleştirileri engellemeye çalışan Muhafazakâr Parti, tüm itirazlara rağmen Ruanda Yasasını çıkarttı. Yasayla birlikte Muhafazakâr Parti’nin; İngiltere topraklarına ayak basan sığınmacıları Ruanda’ya göndermesinin önündeki tüm yasal engeller de kalkmış oldu.
Birleşik Krallık’a sığınma talebinde bulunan on binlerce göçmenin kâbusu haline gelen Ruanda Yasası, ilan edilen genel seçim ile birlikte şimdilik askıya alınmış durumda. Ruanda’ya sığınmacıları taşıyacak ilk uçak için hazırlıklarını Temmuz sonrasına yapan Muhafazakâr Parti, alınan seçim kararı ile birlikte, seçimlerden önce hiç kimsenin Ruanda’ya gönderilmeyeceğini de duyurdu. Seçimlerde çıkardığı yasaya yaslanacağından ve rakiplerini de bu yasa üzerinden sıkıştıracağından kuşku duyulmayan Muhafazakâr Parti, seçimi kazanması halinde Ruanda yasasını en kısa zamanda hayata geçirmede kararlı. Seçimleri kazanma ihtimali yüksek olan İşçi Partisi’nin Lideri Sir Keir Starmer ve Gölge İç İşçileri Bakanı Yvette Cooper katıldıkları radyo programlarında ve kendiler ile yapılan röportajlarda Ruanda Yasası’nı uygulamayacaklarını ve kaldıracaklarını beyan ettiler. Ama yasanın ne zaman fesih edileceğine dair bir tarih de vermiş değiller. Eğer Muhafazakâr Parti’ye seçimleri kazandıracak bir mucize olmazsa, sığınmacılar açısından Ruanda tehdidi kalkmış olacak ama oturum alabilmeleri önündeki zorluklar devam edecek. Diğer taraftan İşçi Partisi’nin sınır güvenliğini arttıracak önlemleri ile birlikte Manş Denizi’ni plastik botlarla geçmeye çalışan sığınmacıların hayatta kalma riski daha düşecek.
Seçimler ile birlikte, Ruanda yetkileri kapsamında kamplara alınan sığınmacıların çoğunluğu kefaletle serbest bırakılmaya başlandı. Çünkü bu kişilerin sınır dışı edilmeleri ‘‘hemen’’ (acil) olmayacağı ve herhangi bir tarih teyit edilmediği için tutulmalarının gerekçesi ortadan kalkmış oldu.
Şimdilik uygulanmayacak olsa da İçişleri Bakanlığı’nın yayınlamış olduğu kılavuza göre Ruanda’ya gönderilme kriterleri; 1 Ocak 2022 tarihinde veya sonrasında sığınma talebinde bulunmuş olmak, Birleşik Krallık topraklarına tehlikeli yollardan ulaşmak ve 18 yaşın altında bakmakla yükümlü olduğu çocuğunun olmaması. Bu kriterlere uyanlar önce gözaltına alınacak sonra da Ruanda’ya gönderilecek. Belirli bir süre gözaltında tutulmayanların Ruanda’ya gönderilmesi mümkün değil. Bir sığınmacının yasa uyarınca Ruanda’ya gönderilebilmesi için öncelikle bir gözaltı süresine tabi tutulması gerekmektedir. Birleşik Krallık’taki gözaltı merkezlerinin kapasitesi zaten neredeyse dolmuş durumda ve bu nedenle Ruanda’ya gönderilme riski olan herkesi gözaltına almak pratikte mümkün değil. Ayrıca Ruanda hükümetinin Birleşik Krallık’tan kaç sığınmacıyı kabul edeceğine dair raporlar da çeşitlilik göstermektedir. Hala net bir sayı teyit edilebilmiş değil. Kamuoyuna yansıyan rakamlar 2024 yılı sonuna kadar 200 ila 2,000 arasında değişiyor.
Ruanda’ya gönderilme tehlikesi şimdilik geçmiş olsa bile yukarıda belirtilen kategori içerisinde yer alan sığınmacılar acil bir durumda yardım için aşağıdaki kurumlara başvuru yapabilir.
- Bail for Immigration Detainees: 02074569750 or email rwanda@biduk.org
- SOAS Detainee Support: 07438407570
- Gatwick Detainees Welfare Group: 01293657070
- Detention Action: 08005872096
- Ayrıca Wilsons Solicitors firması Ruanda ile ilgili dosyaları kabul ediyor. Kendinizi ya da bir yakınınız rwandareferrals@wilsonllp.co.uk email edresi üzerinden sevk edebilirsiniz.
Eğer gözaltına alınarak bir sığınmacı kampına kapatıldıysanız ve Ruanda’ya gönderilme kaygısı taşıyorsanız aşağıdaki kurumlarla iletişim kurabilirsiniz. Size gerekli olan destekleri vereceklerdir ve sizi savunacak bir avukat temin edeceklerdir. Eğer Brook House veya Tinsley İlticacı Gönderme merkezlerinde iseniz Gatwick Detainees Welfare Group’a bu 01293657070 numaradan ulaşabilirsiniz. Eğer Heatrow İlticacı Gönderme Merkezi’nde iseniz Detention Action’ı bu 08005872096 numaradan arayabilirsiniz. Eğer Harmondsworth, Colnbrook veya Yarl’s Wood İlticacı Gönderme merkezlerinde iseniz SOAS Detainee Support’u bu 07438407570 numaradan arayabilirsiniz. Eğer bunların dışında bir İlticacı Gönderme merkezinde iseniz Bail for Immigration Detainees’i bu numaradan 02074569750 arayabilirsiniz.
