William Cowper, Sanayi Devrimi’nin başlangıç ve gelişme dönemlerinde yaşamış ve zamanın çelişkili gelişme koşullarını ve yarattığı çelişkili duygusal atmosferi yansıtmış önemli bir şairdir. Devrimci olmadı hiçbir zaman. Monarşinin kaldırılmasını değil, kralların yasalara ve halkın özgürlüğüne saygı duyarak egemen olmalarını isteyen liberal bir hümanistti. Bir dostuna yazdığı mektupta, “Tanrı bizi korusun da bir ihtilal olmasın; ama eğer reformlar yapmazsak, mutlaka ihtilal olacak” demişti.
Büyük İngiliz romantiklerinin hepsinde devrim korkusu ortak özellik gibi görünüyor. Ama yine hepsi, Büyük Fransız Devrimi’ni heyecanla, coşkuyla karşılamıştır. Galiba, uzaktan güzel görünen devrim, kendi ülkeleri için düşünüldüğünde, asla terk etmeye niyetli olmadıkları hülyalı düşüncelere dalma zevkini bozacak bir şey olarak korkunç bir hal alıyordu.

Bastil’in devrimci halk tarafından ele geçirildiğini duyunca şu dizeleri yazdı:

Bir tek İngiliz yüreği yoktur ki, sevinçten hoplamasın

Senin (yani Bastille’in) sonunda yıkıldığını duyunca!

The Task adlı eseri, Fransız Devrimi patlak vermeden dört yıl önce, l 785’te yayımlandığı halde, Cowper bu devrimin “özgürlük, eşitlik, kardeşlik” çağrısının coşkun bir savunucusu olarak kendisini ortaya koymuştur.

W. Cowper birinci ve ikinci kuşak İngiliz Romantikler ayarında büyük bir şair olmadığı halde, doğa ve insan sevgisini elinden geldiğince yalın bir biçimde dile getirerek, onların öncüsü sayılmaya hak kazanmıştır. Daha sonra gelen romantiklerin coşkulu bir tutku halinde dile getirdikleri doğa ve insan sevgisi, basit hazlardan büyük duygular çıkarma becerisi, Cowper’ın dikkat çekici yanlarından biri olarak değerlendirilmiştir. Kendisinden önce şiire konu olamayacak kadar basit sayılan keyifli anlara, örneğin bahçesinde çiçek yetiştirmek ya da kış akşamlan ocağın önünde oturup arkadaşlarıyla çay içmek gibi küçük mutluluklara İngiliz şiirinde ilk yer veren odur.

Cowper doğa sevgisinden ötürü Romantik şairlere yakın olduğu gibi, siyasal tutumu ve sıradan yoksul insanlara beslediği sevgiden ötürü de onlara yakındır. Örneğin, âşık olduğu adam tarafından baştan çıkarılıp terk edilen, sonra da çıldıran, gece gündüz ıssız yerlerde dolanıp duran Deli Kate’in öyküsü kendisinden sonra gelen pek çok yazara ve şaire ilham vermiştir.

Büyük şiiri The Task’ın bir bölümünde, tüm insanlara karşı ne denli büyük bir sorumluluk içinde olduğunu anlatır. Çok bilge geçinen bir filozof, “Başkalarından sana ne?” diye sorunca, Cowper şöyle bir yanıt verir:

Ben kadından doğdum; merhamet kadar tatlı

Bir süt içtim insan memelerinden.

Düşünüyorum, konuşuyorum, gülüp ağlıyorum;

Bir insanın tüm işlevlerini yerine getiriyorum.

Öyleyse ben ve yaşayan herhangi bir insan

Nasıl yabancı kalabiliriz birbirimize!

Cowper’ı korkunç savaşların Avrupa’yı kasıp kavurduğu sıralarda, savaştan nefret eden bir barışsever olarak görürüz. Ona göre, savaşları önlemenin tek yolu, askere alınanların savaşmayı kesinlikle reddetmeleridir. Zorba bir krala boyun eğdikleri için Fransızları ayıplamasından birkaç yıl sonra devrimin gerçekleştiğini görür. Ama kendi kralına karşı yalnızca adil ve iyi kalpli olmasını istemekten öte itirazı yoktur.

Annesini altı yaşında yitiren, yatılı okulda büyük sıkıntılar çeken Cowper’ın yaşamı pek mutlu geçmemişti. Belki de bu yüzdendir ki, daha sonraları bir akıl hastalığına tutuldu. Tanrı’nın onu lanetlediği, bağışlanması için ölmesi gerektiği saplantısına kapılarak, bir bunalım anında canına kıymaya kalktı. Ömründe iki kez, bir yıldan fazla bir süre için akıl hastanesine kapatılması gerekti. Hastalığının sebebi olarak, dünyaya egemen olan sosyal adaletsizliği gösterdi. “My soul is sick”, çünkü dünya adaletsiz! Hayvan satın alırcasına insan satılıp alınan bir çağda, Cowper köle ticaretinden öylesine nefret eder ki, bir köleye sahip olmaktansa, kendi köle olmayı yeğ tutar.

Cowper’ın şiiri, İngiliz Aydınlanmasının temel özelliklerinin çelişkili duygusal ve estetik boyutlarını gösterdiği için tartışılmaz bir önem taşımaktadır.

Britanya İmparatorluğunun sömürgecilik ve emperyalist tarihinde, özellikle Ortadoğu’da politik değişikleri yönetenlerin önde gelenleri, arkeolog olarak faaliyet gösteren ajanlar olmuştur. Arkeoloji, yalnızca toprak altındaki tarihi açığa çıkarmaktan ibaret bir bilim değildir. Antropoloji, etnoloji, dilbilim, coğrafya ve tarihle yakından ilgilidir ve bu disiplinlerin her biriyle yakın ilişki içinde çalışır. Herhangi bir bölgede çalışan arkeolog, yerel dilleri, halk adetlerini, dinleri, gelenek ve görenekleri iyi bilmek zorundadır. Dikkat edilirse, aslında bu bilgiler, yöre halkının nasıl yönetileceği hakkında karar vermek için de sağlam bir temel oluşturur.

Ayrıca, arkeologlar, iyi tanıdıkları bölge halkıyla yakın ilişkiler kurmak bakımından avantajlara sahiptir. Bu yüzden İngiliz arkeologların aynı zamanda çok nitelikli casuslar olması rastlantı değildir. En tanınmış olan Lawrence dışında Gertrude Bell, Michael Buch, Wooly, D. Hogarth, Sykes ve Delbrueck Herzfeld gibi ünlü casuslar da Anadolu coğrafyasında arkeolog olarak çalışmışlardır. Bunlardan Gertrude Bell başta Irak olmak üzere, bölgedeki başlıca Arap krallıklarının kurulmasında önemli rol oynamış, Sykes gibi sınırların çizilmesi çalışmasına yol göstermiş arkeologlardır.

Thomas Edward Lawrence, efsanevi “Sarı İmam” lakaplı büyük kışkırtıcı casustur. Arap aşiretlerini Osmanlı’ya karşı örgütleyen ve savaşa sevk eden isim olarak bilinir. Lakabından da anlaşılacağı üzere, İslamiyet’i iyi biliyor, imamlık dahi yapıyordu. En meşhur casus olmasına karşın, onu yetiştiren “Çöl Kraliçesi” lakaplı Gertrude Bell’dir. Bell, Fransızca, İtalyanca, Almancanın yanı sıra Türkçe, Kürtçe, Farsça ve Arapça da biliyordu ve Ortadoğu’da yüzlerce aşiret ve kabileyle kolayca ilişki kurmuş, güvenlerini kazanmış ve yönetimini kabul ettirmişti.

Anılarında şöyle diyordu: “Biz çok rahattık. Halkın bize güveni tamdı, bizi seviyorlardı. Zaman zaman arkeolojik çalışmalar da yapıyorduk, ama daha çok diğer konularda rapor tutuyorduk. Bölge halkına başka medeniyetlerin izlerinin olduğunu söylemeye çalışıyorduk. Ya da burası sizden bir parça, sizin aslınız bu diye ikna etmek için gayret gösteriyorduk. Çoğu zaman da başarılı oluyorduk.”

Yine günlüğünün başka bir yerinde, şunları yazmıştı: “Bir daha kral yaratma işine katiyen bulaşmayacağım, sinirleri çok yıpratan bir iş.”

O günlerde Bell, Suriye’de tahtından indirilmiş olan Faysal’ın Irak kralı yapılması için Winston Churchill’i ikna etmekle uğraşmıştı. Gertrude Bell’in derin bir aşkla bağlı olduğu Binbaşı Dick Doghty-Willie, Çanakkale Savaşı’nda bir Türk askeri tarafından vurulmuştu. Gelibolu yarımadasına özel izinle giren Gertrude sevgilinin mezarı başında intikam yemini etmişti.

Ortadoğu’da Osmanlı’yı perişan eden “Çöl Kraliçesi”, böylece yeminini yerine getirmiş oluyordu. İngiltere’nin Ortadoğu’nun egemeni haline gelmesini sağlayan Bell, belki kişisel amacına da ulaşmıştı ama, günlüğüne “burada çok yalnızım, bu yalnızlıkla çok fazla devam edemem’’ satırlarını yazdıktan sonra, 1926’da 58 yaşında aşırı dozda uyku ilacı alarak intihar etmişti.