İçişleri Bakanlığının “yanlış” yaş belirlemesi çocuk mültecileri risk altında bırakıyor.
Birleşik Krallık’ta sığınma talebinde bulunan yüzlerce çocuğun yaşının, İçişleri Bakanlığı tarafından yanlış tespit edildiği bir raporla belgelendi. Sığınma talebinde bulunan çocukların yaş tespiti kısa bir görsel değerlendirme ile yapılıyor. Yaşları hatalı tespit edilen çocuklar, yetişkinlerin bulunduğu denetimsiz konaklama yerlerinde ve kamplarda tutuluyor. Bu durum ise yaşları büyütülen çocuk mültecileri önemli riskler ve potansiyel tehlikelere maruz bırakıyor.
Helen Bamber Vakfı, Human Rights Network (İnsan Hakları Ağı) ve Refugee Council (Mülteci Konseyi) tarafından hazırlanan ortak rapora göre, İçişleri Bakanlığı’nın Birleşik Krallık’a vardıklarında sığınma talebinde bulunan çok sayıda çocuğa yetişkin gibi uygunsuz muamele yaptığına dair güncellenmiş kanıtlar sundu. Elde edilen yeni veriler endişe verici boyutta.
Ocak ve Haziran 2023 arasında 69 belediye, “yetişkin konaklamasına veya gözaltına gönderilen gençler” için çocuk hizmetleri departmanlarından 1004 sevk aldı.
İçişleri Bakanlığı tarafından yetişkin olarak kaydedilenlerin (847) yarısından fazlasının (%57) çocuk olduğu tespit edildi. Bu önemli risk, yalnızca 6 ay içinde en az 485 çocuğun yanlışlıkla yetişkinlerin konaklama veya gözetim merkezlerine alındığı anlamına geliyor.
2022 verileriyle birlikte ele alındığında Ocak 2022’den Haziran 2023’e kadar bin 300’den fazla çocuğun İçişleri Bakanlığı tarafından “yanlışlıkla” yetişkin olarak değerlendirildiğini gösteriyor. Aynı dönemde Human Rights Network, bir çocuğun denetimsiz konaklamalarda akraba olmayan bir yetişkinle aynı evi paylaştığına dair 832 tespit yaptı. Bunlardan 406’sının yaşları daha sonra yerel makamlarca kabul edildi. Yaş değerlendirmesinin sonucunu bekleyen 123 kişi ise yerel makamların gözetiminde tutuluyor. Ayrıca yetişkin olarak kaydedilen 136 mültecinin yetişkin olmadıklarına dair ellerinde güçlü gerekçeler olan avukatlar yaş değerlendirmelerine itiraz etmiş durumda. Human Rights Network kuruluşunun 50 çocukla yeniden temas kuramaması, bu çocukların güvenliği ve nerede olduğu konusunda ciddi soru işaretlerine yol açtı.
Human Rights Network ayrıca haksız yere yetişkin muamelesi gören çocukların suçlu sayıldığı ve 14’ünün yetişkin hapishanelerinde gözaltında tutulduğu 15 vaka tespit etti. Aynı dönemde Refugee Council’in Yaş Uyuşmazlığı Projesi, başlangıçta yetişkin olarak tanımlanan 185 “çocuğa” yardım etti.
Refugee Council’in hazırladığı rapora göre daha sonra bunlardan 98’i güvenli olmayan bir yetişkin ortamından yerel otoritelerin bakımına alındı. Bu çocukların bir kısmı için, yaşlarına ve ihtiyaçlarına uygun bakım almasını sağlamak amacıyla belediyelere koruma yönlendirilmeleri yapıldı. Öte yandan Refugee Council Eylül 2022 tarihli “Kimlik krizi” raporunda, 2021 yılında desteklediği 233 çocuğun vakasını hatırlattı. Rapor %94’ü İçişleri Bakanlığı’nın yanlışlıkla yetişkin olarak değerlendirdiği ve diğer yetişkinlerle birlikte barındırıldığı çocukların durumuna ilişkindi.
Durum daha da kötüleşebilir
Yaşları yanlış değerlendirilen çocukların itirazlara gerek kalmaksızın Birleşik Krallık’tan uzaklaştırılmasına olanak tanıyabilecek Yasadışı Göç Yasası’nın yürürlüğe girmesiyle durum daha da kötüleşebilir. İçişleri Bakanlığı tarafından bir şekilde yetişkinliğe zorlanılan 1300’den fazla çocuk okumak istiyor. İltica sisteminden geçen çocukların korunması ve daha sağlıklı koşullarda yaşamaları için acilen reforma ihtiyaç var.
İçişleri Bakanlığından beklenilenler:
yaş tespitinin yürütülmesini ilgili eğitime sahip personelle sınırlandırmalı ve çocuk olduğunu iddia eden kişilere yalnızca istisnai durumlarda yetişkin muamelesi yapmalı, (şayet bu kişinin 20’li yaşların sonlarında veya daha büyük olduğuna dair kanıt varsa)
İçişleri Bakanlığı’nın yetişkin muamelesi yaptığı ve çocuk olduğunu iddia eden kişilerin sayısına ilişkin tam istatistikleri yayınlamalı ve daha sonra çocuk olduğu belirlenen kişilerin sonuçlarını takip edebilmek için izleme süreçlerini uygulamaya koymalı
Yetişkin olduğu belirlenen potansiyel çocuklar hakkında yerel yetkililer bilgilendirilmeli.
Ayrıca, hükûmet desteğe ve eğitime erişimi olmayan, istismar ve ihmal riskiyle karşı karşıya olan bu mülteci çocukları, 2023 Yasadışı Göç Yasası’nın kapsamı dışında bırakmalı. Yaş tespitlerini denetleyecek bağımsız bir organ oluşturmalı.
Durum düzelmiyor ve ilerleme kaydetmiyorken, 2023 Yasadışı Göç Yasası’ndaki önlemlerin uygulamaya konması halinde, yüzlerce çocuk koruma uzmanlarıyla hiçbir etkileşime girmeden veya herhangi bir müdahalede bulunmadan Birleşik Krallık’tan uzaklaştırılıp Ruanda’ya veya ciddi risk altında olabilecek diğer ülkelere gönderilme tehdidiyle karşı karşıya. İçişleri Bakanlığı’nın aldığı kararlar temelde kusurlu. Bu durum çocukların yalnızca büyük ölçekli konaklama merkezleri de dahil olmak üzere yetişkinlerin konaklama yerlerine yerleştirilmesine değil, aynı zamanda yetişkin cezaevlerine yerleştirilmesine de neden oluyor.
Çocuklar Birleşik Krallık mülteci koruma sisteminin nasıl işlediğini ve haklarını bilmiyor. Kendilerini nasıl savunacakları ve kendilerine adil davranılmasını sağlamak için gerekli olan temel bilgilere sahip değil. Onca şey yaşamış olmanın üstüne akraba olmayan yetişkinlerin yanına yerleştirilen çocuklar, yaşlarının yanlış tespiti ile derin travmalar yaşıyor ve korkuyorlar.
Bu riskler göz önüne alındığında, hükümetin acilen göçmenlik görevlilerinin, karar alma mekanizmalarını iyileştirmesi ve çocukların hakları olan koruma ve desteği almasını sağlayacak önlemler getirmesi gerekiyor.
Hükûmetin son yıllarda sığınma sistemini daha az erişilebilir ve daha cezalandırıcı hale getirmesi sonucu sığınma talebinde bulunan çocuklar ailelerinden ayrı düşüyor. Çocuklar, savaştan, zulümden ve insan hakları ihlallerinden kaçarken tehlikeli ve travmatik yolculuklara katlanmak zorunda kalıyor. Şebekelerin ve yolda tanıştıkları yetişkinlerin insafına terk edilen bu mülteci çocuklar için bir an evvel kuruluşların ama en öncede hükümetin ilgili birimlerinin etkili çözümler üretmesi gerekiyor.
