Brent Petrol olarak bilinen ham petrol varil fiyatları, 2022 yılbaşında bu yana dalgalanmalarıyla birlikte genel olarak düşme eğiliminde bir çizgi izliyor.
Yılbaşında 72.88 $ olan ham petrol varil fiyatı, 7 Mart’ta 102,5 $ ile ilk zirvesini yapmış, iniş çıkışlarla 7 Haziran’da 102.3 $’la bu yılın en yüksek düzeyine ulaşmıştı. Sonrasında ise yine iniş çıkışlarla, 26 Kasım’da 83,63 $’la iyice düştü.
Ancak arabalarına benzin ve dizel dolduranlar, petrol fiyatındaki yükselişi zamlarla hissetmelerine rağmen düşüşlerini ya hiç hissetmiyor ya da pek az hissediyor. Çünkü ham petrol fiyatı yükseldiğinde petrol pompalarını zamlandıran BP ve Shell gibi enerji şirketleri, fiyat düşüşlerini pompalara yansıtmakta hayli pinti davranıyor.
Örneğin 8 Kasım’daki ciddi düşüşüyle dalgalanmakta ancak 98.6 $ olduğu 3 Kasım’dan itibaren genel bir düşüş trendi izlemekte olan ham petrol fiyatı 26 Kasım’da 83.63 $’a inmesine karşın kim benzin istasyonlarından ucuza benzin/dizel alabiliyor? 26 Kasım’da ham petrol fiyatı 3 Kasım’dakinin %85’inden az. Pompada fiyatların en az %15 ucuzlaması gerek. Ucuzladı mı?
Türkiye ve benzeri ülkelerde perakende petrol fiyatları hemen hiç ucuzlamaz. Ya UK’de? Burada ucuzluyor ve bu hissediliyor mu?
Ya doğalgaz fiyatları?
UK’de doğalgaz fiyatı, enerji birimi olan therm başına 2020 Mayıs’ında 2015’ten beri en ucuz düzeyindeydi: 11.6 pence. Sonra dalgalanmalarla birlikte hızla tırmandı. Ağustos 2021’de 110, Eylül’de 162, Ekim’de 213.7, Aralık’ta 271 pence oldu. Şubat 22’de 187.7’ye indi, Mart 22’de 313.5’a yükseldikten sonra Mayıs’ta yeniden 105’e indi, sonra yine yükselişe geçti, Temmuz’da 250’ye yaklaştı, Ağustos’ta 356 pence oldu. Eylül’de yine düşüşteydi: 263.4 pence.
Her şeyden önce doğalgazda fiyat artışı, Ukrayna Savaşından çok önce 2021’de artışa geçmişti ve savaş olumsuz etkilese bile, artışlar savaşa bağlı değildi. İkinci olarak, gerçi Truss hükümetinden kalma bir enerji desteği hala var ve bu nedenle fiyat artışları faturalara aynısıyla yansımıyor, ancak bu dalgalanmalı ciddi fiyat yükselişi kamu giderlerini artırarak enflasyon artışında küçümsenmez bir etken. 2020’deki 11.6 pence nerede, Eylül 2022’deki 264 pence nerede? Tam 22.75 katı.
Nisan’a kadar enflasyonu artırıcı etkisi bir yana en azından ısınma faturalarındaki yıkıcı etkisini hissetmeyeceğiz. Ancak J. Hunt Truss enerji desteğinin Nisan’da kesileceğini açıkladı. Bunun anlamı, Nisan’dan itibaren gaz faturalarını ödeme zorluğu çekeceğimiz, hatta içimizden bazılarının ödeyemeyeceği faturalar almamak için ısınmaktan vazgeçmesi olacak. Isınma mı çocuğun sütü mü –bu soruyu sorup yanıtlamakta zorlanacaklarımızın sayısı giderek artacak!
Hesap ortada: 2020 Mayıs’ında ödediğimiz doğalgaz faturasının 22.75 katını ödemez zorunda olacağız, fiyatlar artmayıp bugünkü düzeyinde kalsa bile.
Elektrikle ısınanlar açısından durum daha iyi değil. Elektrik fiyatları 2021 Mart’ından bu yana düzenli olarak artıyor. Artış oranları da sürekli büyüyor. 2021 Eylülünde yıllık artış oranı 5.8% iken, 22 Martında 19.2, Mayıs’ında 53.5, Ekim’de 65.7 oldu. Yani, enflasyon Ekim’de yıllık 10.1’di, ama elektriği geçen yıl Ekim’ine göre 65.7% pahalı kullanıyoruz.
Petrol, gaz ve elektrik tüketicisi emekçiler günden güne fazla ödüyor ve belleri bükülüyor. Peki, kazanan var mı enerji fiyatlarındaki artıştan ya da kim kazanıyor?
Shell, sadece Temmuz-Ağustos-Eylül aylarında $ 9.5 milyar kâr açıkladı. BP’nin kârı ise, $ 8.2 milyar.
Emekçilerin sırtlarında kambur üzerine kambur oluşurken, enerji tekelleri kârlarını tırmandırıyor anlayacağınız!
