Birleşik Krallık’ın Kovid-19 salgını karşısındaki tepkisi, salgının etkisi ve geleceğe yönelik dersler çıkartılması için Haziran’da başlayan UK Covid-19 bağımsız halk soruşturmasının ikinci ayağı 3 Ekim’de başladı. İngiltere Sendikalar Konfederasyonu TUC’nin de bulguları ve Başbakan Rishi Sunak’ın cevaplaması talebiyle sorduğu sorularıyla dahil olduğu soruşturmanın ikinci ayağı 14 Aralık’a kadar devam edecek.
Covid-19’a yakalanan çalışanlara çok görülen yardımlar, işletmelere aktarıldı
TUC adına soruşturmaya katılan yardımcı genel sekreter Kate Bell, oturumu öncesi yaptığı açıklamada şunları söyledi:
“Rishi Sunak’ın cevaplaması gereken ciddi soruları var. Hazine’nin herkese yeterli hastalık ücreti sağlamayı reddetmesi, Birleşik Krallık’ın halk sağlığı çabalarını büyük ölçüde baltaladı.
Bu durum enfeksiyon oranlarını artırdı, kamu hizmetlerimiz üzerinde büyük bir yük oluşturdu test ve tedavi maliyetlerinin artmasına neden oldu.”
TUC, Muhafazakar Hükümetin halkın can güvenliğini ciddi anlamda tehlikeye atarak işletmecilere gelir desteği sağlayan ‘Eat Out Help Out’ gibi akıl karı olmayan programlara milyonlarca sterlinlik fon aktarırken, izolasyon süresince maddi, manevi ve sağlık sorunları yaşayan halkın büyük bir kesimini göz ardı etmesini sorguluyor.
TUC’nin soruşturma kapsamında Başbakan Rishi Sunak ve hükümetinin cevaplamasını istediği sorulardan bazıları şunlar;
- Neden çalışanlara geçinmeye yetecek düzeyde hastalık maaşı sağlamadı?
(Birleşik Krallık, salgına en düşük yasal hastalık ücreti oranıyla girdi. Haftada sadece £94! Ortalama bir çalışan, kendini izole etmek zorunda kaldığında kazancında £418’luk bir düşüşle karşı karşıya kaldı.)
- Başbakan neden herkese hastalık ödeneği sağlamadı?
(Hükümet, salgının başlangıcında iki milyon işçinin hiçbir hastalık maaşı korumasının olmadığı konusunda uyarılmıştı. Ancak Rishi Sunak, çoğunluğu çalışan olan bu işçiler için düşük kazanç eşiğini kaldırmayı reddetti.)
- Hükümetin izolasyon planı neden bu kadar yetersizdi?
(Hükümet “fazlasıyla gecikmeli olarak”, düşük ücretli işçilerin çalışamamaları durumunda £500 talep etmelerine olanak tanıyan bir izolasyon destek planını uygulamaya koydu. Ancak bu planın kaynakları yetersizdi ve programdan destek almak için başvuran düşük ücretli çalışanların üçte ikisi reddedildi!)
- Rishi Sunak neden insanların kendilerini izole etmelerine yardım etmek yerine ‘Eat Out to Help Out’a daha fazla para harcadı?
(Rishi Sunak’ın ‘Eat Out Help Out”’ için yetersiz kişisel izolasyon planına harcadığının iki katından fazlasını harcadığı aşikâr. Bir aydan biraz fazla süren ‘Eat Out Help Out”’ projesine £800 milyondan fazla para harcandı! Buna karşılık, yaklaşık 18 ay suren self-isolation destek planına varlığı boyunca toplamda yalnızca £385 milyon harcandı!)
- Hazine üst düzey yetkililerin uyarılarını neden dikkate almadı?
(Kendi kendini tecrit etmeye gücü yetmeyen insanların, Birleşik Krallık’ın halk sağlığı çabalarına büyük ölçüde zarar vermesinin bir sebebi de buydu).
Birçok kişi için koronavirüs salgını uzak bir anı gibi görünüyor ancak uzun dönem Kovid’e yakalananlar ve etkisi altında kalanlar için kâbus bitmeyecekmiş gibi geliyor. Bunun yanı sıra ‘yaslı aileler’ hâlâ yanıt bekliyor.
Sunak’a Dr. Death ismi verilmiş
Soruşturma sürecinde ortaya çıkan, hükümetin yeni baş bilim danışmanı Profesör Dame Angela McLean’ın Başbakan Sunak’a dair değerlendirmesi ise skandal niteliğinde. Pandeminin devam ettiği dönemde bilim danışma kurulunda yer alan McLean’in önemli bir pandemi toplantısı sırasında gönderdiği özel WahatsApp mesajlarında Rishi Sunak’ı ‘Dr Death, The Chancellor’ (Doktor Ölüm, Maliye Bakanı) olarak tanımladığı ifşaa oldu. Prof. McLean bu yorumu Eylül 2020’de yani “Eat out Help Out” programi dönemindeki bir WhatsApp sohbetinde yapmış.
Soruşturmada şimdiye kadar ortaya çıkan bilgileri de yorumlayan TUC, bakanların pandemiden ders almak yerine hatalarını ikiye katladıklarını ifade etti. Mart 2022’nin sonlarında (Koronavirüs Yasası’nın sona ermesiyle birlikte) hükümet, hastalık maaşına erişimi ilk günden itibaren kaldırdı. İşçilerin Yasal Hastalık Ödemesini talep edebilmeleri için bir kez daha üç gün (dördüncü güne kadar) beklemeleri gerekiyor. Nispeten küçük bir paraya mal olmasına rağmen bakanlar salgın sırasında yaklaşık iki milyon işçinin Yasal Hastalık Ödemesine erişimini engelleyen düşük kazanç eşiğini hala kaldırmış değil.
