Britanya’da 4 Temmuz genel seçimleri yaklaşırken, işçi ve emekçilerin acil talep, sorun ve çıkarlarını bu seçimlere ve parlamentoya taşıyacak belirgin ve birleşik sosyalist siyasi bir alternatif eksikliği sorunu tartışılmaya devam ediyor. Ulusal çapta işçi ve emekçiler açısından geniş ve güçlü siyasal bir seçim alternatifi olmasa da, seçimlerin apansız açıklanmasından sonra, varolan oluşumların harekete geçtiğini ve hala güçlü olmasa da aralarındaki seçimlere yönelik birleşme eğiliminin de göreli olarak güçlendiğini söyleyebiliriz. İşçi ve emekçiler açısından her bölgede destekleyebilecekleri adayların olmaması gibi sonuçları yanında bu durum seçimler sonrası açısından da önemli: iktidara gelerek sermayenin işçi ve emekçilerin haklarına saldırı programını uygulamaya devam etmesi beklenen Labour Party hükümetine karşı yürütülecek halk hareketi açısından da işçi ve emekçiler adına yola çıkan bu oluşumların seçim performansları belirli bir etkiye sahip olacak.
Bu koşullarda, işçi ve emekçiler adına seçim sürecinde etkinlik göstermeye çalışan oluşumların neler olduklarına, ne tür siyasi bir çizgi izleyeceklerine ve nerelerde etkili olacaklarına kısaca bir bakmak yerellerde seçimlere yönelik işçi ve emekçilerden yana bir siyasi çizginin izlenmesi açısından bağlayıcı bir öneme sahip.
The Collective
Özellikle İsrail’in Gazze’ye saldırmasından sonra Britanya’da kitlesel biçimde gelişen dayanışma ve barış hareketinin siyasete yansıması uzun sürmedi. Bu oluşumları başında da, bir siyasi parti olmasa da, esnek bir seçim ittifakı gibi görünen The Collective geliyor. Collective’in sözcülüğünü şimdilik Holborn bölgesinde kendisini Labour Party lideri Keir Starmer’a karşı aday gösteren eski Güney Afrika milletvekili ve Ulusal Meclis üyesi Andrew Feinstein yapıyor. Şubat ayında politikaları belirlenen Collective kendisini kitlesel bir parti inşasını sağlayacak bir hareket olarak tarif etmesinin yanında seçimlere yönelik de 5 talep belirledi. Bunlar: herkese gerçek ücret artışı, yeni çevresel bir plan, çoğunluk için konut hizmetleri, zenginlerin vergilendirilerek ulusal sağlık hizmeti NHS’ın kurtarılması, ilticacıların kabulü ve savaşlardan arınmış bir dünya. Collective Holborn’un yanısıra, Oxford East, Southport, Liverpool Wavertree, Eastham, Ilford North, Bethnal Green and Stepney gibi bölgelerde ve başkalarında aday gösterecek veya bağımsız adayları destekleyecek. Haringey’de Palestine Action kampanyasının belirlediği aday da Collective tarafından destekleniyor.
Arkasındaki ana gücün eski Labour Party üyeleri olduğu görülen ve Jeremy Corbyn’in de desteklediği Collective’in önemli özelliklerinden biri oluşturduğu seçim birliği. Bu seçim birliğinin içinde yine kendini sosyalist, emekçi yanlısı ve Filistin sorununu merkezine alan siyasi çevre ve birlikler yeralıyor. Bunlar Transform, The Muslim Vote, For the Many Network, Reliance Party, troçkist Socialist Workers Party, Just Stop Oil çevreci hareketine bağlı Assemble ve Liverpool Community Independents’ten oluşuyor. Bu çevreler arasında seçimlerle ilgili bir koordinasyon işlevi gören Collective’in diğer oluşumların desteğiyle güçleneceği düşünülüyor.
Transform
Transform, 24 Temmuz 2023’de the Breakthrough Party, Left Unity, the Liverpool Community Independents and the People’s Alliance of the Left’in birleşmesiyle kuruldu; o dönemde Exeter’de gerçekleşen seçimlerde gösterdiği etkinlikle tanındı. Parti politikasını çevreci sosyalizm, demokratik sosyalizm ve ilericilik olarak tanımlıyor; tümüyle öyle olmasa da troçkist eğilimler taşıyor. Parti Liverpool’un yanında yine bazı bölgelerde aday gösterecek ve Collective adaylarını destekleyecek.
For the Many Network
Ekim 2023’de kurulan bu oluşumun öncülüğünü tanınmış film yönetmeni Ken Loach yapıyor. Oluşum politikalarını Labour’ın Corbyn liderliği döneminde, 2017-19 arası savunduğu manifestodan esinlendiğini söylüyor ve 12 ilke üzerinde duruyor. Bunlar halk hizmetlerinin kamulaştırılması, sağlık sisteminin fonlanması, emekçilere yönelik konut hizmetleri gibi taleplerden oluşuyor. Labour Party eski üyelerinin yanında kimi troçkist çevrelerin harekete destek verdiği düşünülüyor. Liverpool’daki adayların ve diğer Collective liste adaylarının desteklenmesi yanında bu hareketin Wigan’da bir aday göstermesi bekleniyor.
Assemble
Siyasi bir parti olmaktan çok bir halk hareketi olarak gelişen Assemble, Just Stop Oil ve Extinction Rebellion kampanyalarının siyasi kanatı görünümünde; liderliğini Roger Hallam yapıyor ve çevrecilik ve Filistin karşıtlığı yanında hareketin seçimlere yönelik açıkladığı bir program mevcut değil; bunun daha çok yerellerde oluşumu desteklenen halk meclislerinden çıkmasını bekliyor. Bu yönüyle sosyalist eğilimleri yanında hareketin sol liberal çevreci ve özgürlükçü bir çizgide olduğunu belirtebiliriz. Hareketin diğer adayları desteklemesinin yanında, Londra’da ve diğer birkaç bölgede aday göstermesi bekleniyor.
Reliance Party
Palestine Solidarity Campaign başkan yardımcısı Kamel Hawwash tarafından son dönemlerde kurulan parti özellikle Birmingham’da etkinlik gösteriyor ve parti programı da yine belirtilen diğer hareketlerin programlarına yakın. Bölge halkı yanında sosyalistler tarafından da destekleniyor ve özellikle Birmingham’da adayları olacak.
Liverpool Community Independents
Bahsedilen diğer oluşumlara destek veren ama bağımsız biçimde hareket de eden bu oluşum adından da anlaşılacağı üzere Liverpool’de etkinlik gösteren ve partiden atılan eski 5 Labour Party encümeninden oluşuyor. Hareket 2022’de kuruldu ve siyasetini kemer sıkma politikalarına karşıtlık ve solculuk olarak tarif ediyor. Hareketin şimdilik Liverpool’da 2 bölgede aday göstereceği kesinleşmiş durumda.
Trade Union and Socialist Coalition
2010 yılında o dönem demiryolları sendikası RMT lideri Bob Crow’un da desteğiyle kurulan TUSC’un şu anda yürütmesinde PCS, Unison, NEU, UCU, Napo and POA sendika üyeleri yer alıyor. Yine kendisini işçi emekçilerden yana sosyalist bir seçim ittifakı olarak tarifleyen TUSC, son yıllarda sendikaların desteğini yitirdi ve şu anda troçkist Socialist Party of Great Britain tarafından domine ediliyor. İngiltere çapında birçok yerde aday gösterecek TUSC’ın bazı adayları da Collective tarafından desteklenecek.
Workers Party of Britain
Filistin sorunu savunuculuğu üzerinden son dönemlerde Rochdale ara seçimini kazanarak tekrar gündeme gelen George Galloway’ın liderliğini yaptığı bu parti 2019’de kuruldu. Önceleri sosyalist kimi çevrelerin desteğine sahip olan parti, çizgisinin sosyalizm yanında aile, ordu, AB üyeliği sorunları üzerinden muhafazakarlığa ve popülizme kaymasıyla bunu kaybetti ve Galloway denetiminde hareket ediyor. İngiltere’nin birçok yerinde aday gösterecek partiye Collective’in verdiği destek adaylar bazında ve şimdilik bir ittifakları sözkonusu değil.
Communist Party of Britain
Günlük Morning Star gazetesini yayımlamasıyla tanıdığımız revisyonist ve Çin yanlısı parti bu seçimlerde de gelenekesel politikasını sürdürecek; bazı bölgelerde kendi adaylarını göstermesinin yanında parti sekreteri Robert Griffiths 1 Mayıs’da yaptığı bir açıklamayla partinin Labour Party’ı desteklemeyi sürdüreceğini duyurdu. Şimdilik partinin Collective ile bir ilgisi görünmüyor.
Rise Movement
Kuzey Batı Durham eski milletvekili ve Corbyn dönemi gölge kabinesi üyelerinden Laura Pidcock tarafından bu yıl 1 Mayıs’ta kurulan Rise Movement’ın programı diğer Corbyn’cilerin solunda. Hareket “doğrudan işçi sınıfına” gitmek vurgusuyla tanınıyor ve şimdilik seçimlere veya diğer çevrelerle işbirliğine dair bir açıklama yapmış değil.
Green Party
Tümüyle ya da belirgin olarak sözde bile olsa sosyalist bir çizgiye sahip olmayan parti, bazı muhalifleri de bünyesinde taşıyor ve Britanya’nın birçok yerinde aday gösterecek. Ama parti aynı zamanda kimi adaylar üzerinden de Collective’le birlikte hareket edecek.
Sonuç Olarak
İşçi ve emekçilerin çıkarlarının tam zıttını programlaştırıp uygulayan, günümüzde emeğiyle geçinenlerin hızla kötüleşen çalışma ve yaşam koşullarının baş sorumlusu Muhafazakar Parti iktidarına son verilmesi bu seçimlerde başlıca zorunluluk. Bunun yanında Starmer’in liderliğiyle ondan hemen hiçbir farkı kalmayan Labour Party’ye oy vermenin vicdanlara sığamayacağı da bir gerçek. Bu bağlayıcı nedenlerin yanında, gerek seçimler öncesi gerek sonrasında emekçilerin olabildiğince geniş bir mücadele birliğinin yaratılması zorunluluğu gözönünde bulundurulduğunda, 2024 seçimlerinde bu gruplar ve tutumları özel ve pratik bir önem kazanmış durumda.
