İngiltere’nin gelmiş geçmiş en zengin başbakanı unvanına da sahip olan Muhafazakâr Parti Lideri Rishi Sunak, hiç beklenmedik bir zamanda genel seçimlerin 4 Temmuz’da yapılacağını kamuoyuna duyurdu. Muhafazakâr Partili milletvekilleri de dahil herkesin Sonbahar hatta yıl sonuna doğru yapılacağını tahmin ettiği seçimler, Başbakan Sunak tarafından bir baskın seçime dönüştürüldü. Sunak, aceleyle aldığı kararı duyurmak için yağmurun dinmesini bile bekleyemedi. Sunak, 22 Mayıs akşamüstü toplam yedi dakika 44 saniye süren erken seçim konuşmasının altı dakikasını yağan yağmur altında gerçekleştirdi.
Öyle görünüyor ki popülaritesi giderek düşen, Filistin ve Ruanda yasası gibi tartışmalı konularda köşeye sıkışan Rishi Sunak baskın bir seçimle seçmen kaybını en aza indirmek ve hatta mümkün olursa 2016 ve 2019 yılındaki genel seçimlerde olduğu gibi kendisinin bile beklemediği bir seçim galibiyeti almak istiyor. Ama Rishi Sunak ne hesap yaparsa yapsın Muhafazakâr Parti’nin 14 yıllık iktidarının 4 Temmuz’da sona ermesini engellemeyecek. 4 Temmuz genel seçimleri ile Muhafazakarların devri kapanırken, Sir Keir Starmer liderliğindeki İşçi Partisi’nin iktidarı başlamış olacak. İşçi Partisi son 14 yıldan beri iktidara hiç olmadığı kadar yaklaşmış ama, işçi ve emekçilerin taleplerinden de bir o kadar uzaklaşmış durumda. Bu nedenle, aralarında İşçi Partisi eski lideri Jeremy Corbyn’da olmak üzere çok sayıda politikacı bağımsız olarak seçimlere katılmaya hazırlanıyor. Filistin ve Ruanda konusunda ikircikli davranan İşçi Partili milletvekillerinin karşısına bölge halkları ve farklı politik oluşumlar aday çıkartmak için kolları sıvamış durumda. Parlamento ve parlamento dışı politik parti ve oluşumlarının seçim hazırlıklarını ve çalışmalarını gazetemizin diğer yazılarına bırakıp, gazetemizin çıktığı tarihten yaklaşık 5 hafta sonra yapılacak olan seçimlerde oy kullanabilmek için yapmamız gereken hususlara odaklanalım.
Öncelikle 4 Temmuz genel seçimlerinde oy kullanabilmek için seçmen kütüğüne kayıtlı olmamız lazım. Eğer en son 2 Mayıs’ta yapılan Londra Büyükşehir Belediyesi ve yerel seçimlerinde oy kullandıysanız, seçmen kütüğüne kaydınız var demektir. Ama en ufak bir şüpheniz varsa belediyenizin seçmen kütüğü kayıt birimine (Electoral Registration Office) müracaat ederek genellikle kütüphanelerde kopyası olan seçmen kütüğünde kaydınıza bakabilirsiniz. Eğer kayıtlı değilseniz bu seçimlerde oy kullanabilmek için 18 Haziran gece yarısından önce kayıt başvurusu yapmanız lazım.
TATİLE GİDENLERİN OY KULLANMASI MÜMKÜN MÜ?
Seçim tarihinde İngiltere’de olanların oy kullanmasında bir sıkıntı yok ama o tarihler için tatil planı yapmış olanlar ve yurtdışında olacaklar ne yapabilir? İngiltere’deki seçim yasası postayla oy kullanma ve başka birinin sizin adınıza oy kullanmasına olanak verdiği için ya oyunuzu postayla kullanabilir ya da oyunuzu kullanma için ikinci bir seçmeni yerinize tayin edebilirsiniz. Elbette bunun için de yarı ayrı ayrı başvuruların yapılması lazım. İnternet üzerinden (https://www.gov.uk/apply-postal-vote) 19 Haziran saat 17.00’den önce postayla oy kullanmak için başvuru yapabilir ve oyunuzu seçim sandığına gitmeden kullanabilirsiniz. Yine aynı şekilde yerinize başka birisinin oy kullanmasını isterseniz oyunuzu kullanacak olan kişinin bilgileri ile birlikte (https://www.gov.uk/apply-proxy-vote) internet üzerinden 26 Haziran saat 17.00’dan önce başvuru yapabilirsiniz. Kendi başına başvuru yapmakta zorlanalar başta Day-Mer olmak üzere derneklerden ve kurumlardan yardım isteyebilir.
İngiltere’de resmi seçim süreci, 30 Mayıs’ta parlamentonun fesih edilmesi ile başladı. Milletvekili adayı olmak isteyenler adaylık başvurularını 4 Haziran’a kadar yapmış olması lazım. Alınan baskın seçim kararı, seçimlerde alternatif adaylar çıkarmak için hazırlık yapan oluşum ve yeni kurulmuş partiler kadar parlamento çatısı altında olan partileri bile hazırlıksız yakaladı. Westminster Parlamentosu’ndaki milletvekili sandalyeleri tüm Birleşik Karllık’ı kapsayan 650 seçim bölgesine ayrılmış durumda. Bu seçim bölgelerinde en çok oyu alan aday seçimleri hak kazanıyor. Birleşik Krallık’ta uygulanan seçim sistemi nedeni ile kullanılan oylar sadece o seçim bölgesi ile sınırlı kalıyor bu nedenle ülke genelinde alınan oyların toplamı herhangi bir seçim bölgesini etkilemiyor. Bu da özellikle yeni kurulan partilerin ve politik oluşumların ülke genelinde aldıkları oyların boşa gitmesine ve seçmenlerin kazanma şansı daha yüksek adaylara yönelmesine neden oluyor. Ama en son Britanya İşçi Partisi’nden seçilen George Galloway örneğinde olduğu gibi bağımsız ya da yeni oluşumlarla seçimlere giren adayların da seçilmesi mümkün.
4 Mayıs Perşembe sabah 07.00’den akşam saat 22.00’a kadar devem edecek seçimlerde oy kullanabilmek için akılda tutulması gereken bir başka önemli nokta da yanınızda fotoğraflı bir kimlik bulundurma zorunluluğu. 18 yaş ve üzerindeki tüm İngiliz vatandaşlarının oy kullanma hakkına sahip olduğu genel seçimlerde, oy kullanmaya giderken yanınızda fotoğraflı bir kimlik yoksa en son yapılan Londra Büyükşehir Belediye seçimlerinde oy kullanmaya giden Boris Johnson’un durumuna düşebilirsiniz. Kimliksiz oy kullanmaya giden Johnson, kimliği olmadığı için oyunu kullanamamış ve eve gidip kimliğini getirmek zorunda kalmıştı.
